punctum

punctum

pūnctum, ī, n. (pungo), das Gestochene, der Stich, griech. στιγμή, I) als vollbrachte Handlung, fimum acus aereae punctis tolli iubent, durch das Anstechen mit einer eh. N., Plin.: oculos suffusos capra iunci puncto sanguine exonerat, Plin.: punctum parvae volucris (einer Mücke) morte ulcisci, Phaedr.: ictus crabronum haud temere sine febri est; auctores sunt ter novenis punctis hominem interfici, Plin. – v. der Brandmarkung, frontem convulnerandam praebere punctis (zum Brandmarken) et notas suas (Brandmale, στίγματα) ridere, Plin. pan. – v. der schmerzhaften Empfindung, circa loca aliqua quasi puncta sentiuntur, Cels. – II) als bewirkte Sache, A) als eingestochene Öffnung, der Stich, das kleine Loch, a) übh.: p. angustissimum, Vitr.: puncta lasciva quae terebrantur acu, Mart. – b) als t. t. der Wasserbauk., die in eine Röhre gemachte Öffnung u. meton. die Menge Wasser, die durch diese Öffnung abfließt, ein Stich Wasser, Frontin. aqu. 25 u. 115: is, qui appellabatur a punctis, der Stecher, Frontin. aqu. 115. – B) als eingestochenes Zeichen = der mit dem Schreibgriffel in die Wachstafel eingestochene, mit dem Meißel in Stein eingegrabene u. übtr. übh. der geschriebene, gemalte Punkt, 1) eig.: a) als Schriftzeichen, Auson. epigr. 35, 1; 145, 5. – und als Satzzeichen, Diom. 437. – meton., ein Punkt = kleiner Abschnitt, einzelner Absatz der Rede, minutis interrogatiunculis quasi punctis, Cic.: puncta argumentorum, Cic.: monosyllaba quasi quaedam puncta sermonum, Auson. – b) als Malerzeichen, der Punkt, Tüpfel, ova punctis distincta, Plin.: gemma sanguineis punctis, Plin. – c) als Würfelzeichen, das Auge, der Point, quadringenis in punctum sestertiis aleam lusit, Suet. Ner. 30, 3: per singula puncta, Auson. prof. 2, 29. p. 56 Schenkl. – d) als Merkzeichen: α) in den Komitien, der Punkt, der unter dem Namen eines jeden Kandidaten, so oft sein Name bei der Absonderung der Stimmen auf den Stimmtäfelchen vorkam, auf einer Wachstafel gemacht wurde, auf der die Namen der Kandidaten verzeichnet waren, u. meton. = die beifällige Stimme, -Wahlstimme, quot in ea tribu puncta tuleris, Cic.: quantum hae quaestiones in senatu habitae punctorum nobis detraxerint, Cic.; u. dav. übtr. vom Beifall übh., discedo Alcaeus puncto illius, Hor.: omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci, der hat allgemeinen Beifall, Hor. Vgl. Schmid Hor. ep. 2, 2, 99. – β) am Wagebalken der einschaligen Wage (statera), an dem die einzelnen Gewichtmaße und Verhältnisse durch Punkte angedeutet sind, diluis helleborum, certo compescere puncto nescius examen? ohne das Zünglein am rechten Punkt einhalten zu können (= ohne richtig wägen zu können), Pers. 5, 100. – 2) übtr., der mathematische Punkt, als kleinste, unteilbare Größe, Cic. Acad. 2, 116. – u. dav. übtr.: a) hyperbol., nur ein Pünktchen = ein sehr kleiner Raum, quasi p. terrae, Cic.: punctum est istud, in quo regna disponitis, Sen. – u. = ein winzig Stückchen, adamas, p. lapidis, Manil. – u. übh. das denkbar Kleinste, quae geras, quae gesseris, ad usque puncti tenuis instar quaerere, bis aufs kleinste Tüpfelchen, Auson. lud. sept. sap. 3 (Chilon), 13. p. 108 Schenkl. – b) der kleinste Zeitteil, der Augenblick, das Nu, temporis puncto, Caes.: puncto temporis eodem, Cic.: ad punctum temporis, in einem Augenblicke, Cic.: puncto mobilis horae, Hor.: in puncto horae, Hieron. epist. 69, 9: im Plur., omnibus minimis temporum punctis, Cic. – absol., punctum est quod vivimus et adhuc puncto minus, Sen. ep. 49, 3: puncto, Apul.: puncto exiguo, puncto brevissimo, Apul.: in puncti spatio, Arnob.: vel punctum gaudere vitiosum est, Lact. – später von momentum als noch kleinerer Zeitabschnitt geschieden, quod momentum (Minute), quod immo temporis punctum (Sekunde) aut beneficio sterile aut vacuum laude? Plin. pan. 56, 2. – / Spät. Nbf. pūnctus, ī, m., Gromat. vet. 360, 29 u. 374, 11 13. Boëth. inst. arithm. 2, 30. Isid. orig. 1, 19, 3; 3, 12. no. 1 u. 6.


http://www.zeno.org/Georges-1913. 1806–1895.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • punctum — ● punctum nom masculin (latin punctum, point) Punctum cæcum, point où la rétine ne transmet aucune sensation et qui correspond au point d entrée du nerf optique dans le globe de l œil. Punctum proximum, distance minimale à laquelle un objet est… …   Encyclopédie Universelle

  • Punctum — Punc tum, n. [L., a point.] A point. [1913 Webster] {Punctum c[ae]cum}. [L., blind point.] (Anat.) Same as {Blind spot}, under {Blind}. {Punctum proximum}, near point. See under {Point}. {Punctum remotum}, far point. See under {Point}. {Punctum… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Punctum — (lat.), 1) Punkt, s.d.; P. coecum, die Stelle der Netzhaut, an welcher der Sehnerv in das Auge tritt. P. inflexiōnis, Beugungspunkt. P. fixum u. P. mobĭle, s. u. Hebel 1) a) u. c). P. saliens, s. Hüpfender Punkt; 2) zu Schluß einer Rede Andeutung …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Punctum — (lat.), Punkt; als Schlußwort einer Rede Andeutung, daß damit etwas Entscheidendes, Unwiderrufbares ausgesprochen ist …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Punctum — (lat.), Punkt (s.d.); P. coecum, blinder Fleck, die Stelle der Netzhaut, an welcher der Sehnerv in das Auge tritt; P. salĭens, hüpfender Punkt, die früheste Anlage des Herzens im bebrüteten Ei; bildlich: der wichtigste Punkt, auf den es ankommt …   Kleines Konversations-Lexikon

  • punctum — punto. Se utiliza en la nomenclatura anatómica para designar un ára extremadamente pequeña o punto de proyección Diccionario ilustrado de Términos Médicos.. Alvaro Galiano. 2010 …   Diccionario médico

  • punctum — index vote Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • punctum — (izg. pȕnktum) m DEFINICIJA 1. glazb. pov. znak za jedan ton u menzuralnoj notaciji 2. točka, usp. punktum ETIMOLOGIJA lat.: točka …   Hrvatski jezični portal

  • Punctum — Chant grégorien Plain chant Neumes (1) Punctum Virga (2) Clivis Podatus (3) …   Wikipédia en Français

  • punctum — 1. The tip or end of a sharp process. 2. A minute round spot differing in color or otherwise in appearance from the surrounding tissues. 3. A point on the optic axis of an optical system. SEE ALSO: point. SYN: point (1). SEE ALSO: point, tip, end …   Medical dictionary

  • punctum — n. [L. punctum, small hole or spot] A small pit or spot on a surface …   Dictionary of invertebrate zoology

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”