recedo

recedo

re-cēdo, cessī, cessum, ere, I) zurücktreten, zurückweichen, sich zurückziehen (Ggstz. accedere), A) eig. u. übtr.: 1) eig., v. Pers.: accessit ilico alter, ubi alter recessit, Cato fr.: Ad. Pone nos recede. Co. Fiat. Ad. Nos priores ibimus, Plaut.: r. hinc, r. huc, Plaut.: non sensim, sed citato gradu, Curt.: ab alqo, procul ab alqo, Plaut., ab alqo loco, Quint., ab alqa re, Ov.: ex eo loco, Caes.: vestigio non recedere, nicht von der Stelle weichen, Vell.: de medio, Cic.: non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse, Cic.: quantum a conspectu suorum recesserint, Nep.: de tertia vigilia in castra Cornelia r., Caes. – insbes., sich ins Schlafgemach zurückziehen, schlafen gehen, Petron. 85, 5. Ov. Ib. 235. – 2) übtr., v. lebl. Subjj.: a) übh.: ut illae undae ad alios accedant, ab aliis autem recedant, Cic.: calculus recessit retro, Cels.: nebulas recedere iussit, Ov.: montes duo inter se concurrerunt crepitu maximo assultantes recedentesque, Plin. – b) der Lage nach zurücktreten, α) v. Örtl. usw.: Anchisae domus recessit, Verg.: quacunque opulenta recessit regia, Catull.: contra parietem medium zotheca perquam eleganter recedit, Plin. ep.: contra mediam fere porticum diaeta paulum recedit, Plin. ep.: ea, quae procul recessere, Curt.: sed hi (Tusci, das tuskische Landgut) procul a mari recesserunt, Plin. ep.: ab eo flumine incipiunt orae paulatim recedere, Mela (u. so ripis longe ac late recedentibus, Mela): Palaestina vocabatur, qua contingit Arabas... et qua recedit intus, Damascena, Plin.: Magna Graecia in tres sinus recedens Ausonii maris, Plin.: gens Cappadocum longissime Ponticarum omnium introrsus recedens, Plin.: Partiz. subst., longius a mari recedentia, weiter vom Meere zurückliegende Landstriche, Curt. 4, 1, 6. – in der Malerei = zurück-, in den Hintergrund treten, pictor vi artis suae efficit, ut quaedam eminere in opere, quaedam recessisse credamus, Quint. 2, 17, 21. – β) v. Körperteilen: venter recessit, Plin. ep. 3, 6, 2. – c) v. Örtl., durch unsere Entfernung zurücktreten = sich aus dem Gesichtskreise verlieren, provehimur portu, terraeque urbesque recedunt, Verg.: ubi terra recessit, Ov.

B) bildl.: 1) v. Pers.: in otia tuta, Hor. sat. 1, 1, 31. – 2) v. Lebl.: studia sapientiae in porticus et gymnasia primum, mox in conventus scholarum recesserunt, Quint.: verba movere loco, quamvis invita recedant, Hor.: anni recedentes, die wieder scheidenden (Ggstz. anni venientes), Hor. – Partiz. subst., haec recta et in nullos flexus recedentia, diese einfachen Sätze, die kein Ablenken vom rechten Wege gestatten, Quint. 10, 5, 12.

II) von irgendwo sich zurückziehen = abziehen, sich entfernen, fortgehen, etw. verlassen, A) eig. u. übtr.: 1) eig., v. leb. Wesen: nec vero a stabulis pluviā impendente recedunt longius (apes), Verg.: nec tamen permanent, sed ante finem recedunt, Plin.: im Bilde, a veritatis via longne, Lact. 2, 8, 1. – 2) übtr., v. lebl. Subjj.: a) sich von etwas (mit dem es früher verbunden war) trennen, in aliis ossibus ex toto saepe fragmentum a fragmento recedit, Cels.: si ab dentibus gingivae recedunt, Cels.: recedunt carnes ab ossibus, Plin.: recedit caput e cervice u. bl. cervice, Ov. – b) entweichen, entschwinden, postquam recessit vita patrio corpore, Plaut.: in ventos (die Lüfte) vita od. anima exhalata recessit, Verg. u. Ov.

B) bildl.: 1) von Pers.: a) von etwas sich entfernen, abgehen, abweichen, quam (formulam) si sequemur, ab officio numquam recedemus, Cic.: ut iam longius a verbo recedamus, ab aequitate ne tantulum quidem, Cic.: penitus a natura, Cic. – b) von etwas abtreten, zurücktreten,sich lossagen, etw. aufgeben, ab armis, die W. niederlegen, Cic.: a vita, sich den Tod geben, Cic.: a iudicio, Quint. – absol., recessit Licinianus, ist zurückgetreten (= hat die Verteidigung aufgegeben), Plin. ep. 4, 11, 12. – 2) übtr., v. Lebl., a) von etw. sich entfernen = abgehen, abweichen, nomen (hostis) a peregrino recessit et proprie in eo, qui arma contra ferret, remansit, hat die Bedeutung Fremder verlassen, Cic.: res ab usitata consuetudine recedit, weicht ab, Cic.: u. so r. minimum ab usu cotidiano, Quint. – b) entschwinden, verschwinden, schwinden, m. bl. Abl., sic numquam corde recedit nata tuo, Stat. – absol., et pariter Phoebes pariter maris ira recessit, Ov.: spes numquam implenda recessit, Lucan. – c) rec. ab alqo, jmdm. verloren gehen, vom Besitztum usw., cum res (Vermögen) ab eo, quicum contraxisset, recessisset et ad heredem pervenisset, Cic.: sive remanserit (praedium) penes emptorem sive recesserit, ICt.


http://www.zeno.org/Georges-1913. 1806–1895.

Игры ⚽ Поможем написать реферат

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • Plinius der Jüngere — Überreste eines Gedenksteins für Plinius den Jüngeren in der Basilica di Sant Ambrogio in Mailand, 2. Jahrhundert n. Chr.[1] Gaiu …   Deutsch Wikipedia

  • РЕЦЕДЕНТЫ — (от лат. recedo уклоняюсь, исчезаю, отклоняюсь), виды, имеющие самую низкую плотность и частоту встречаемости в экосистеме. Ср. Доминанты. Экологический энциклопедический словарь. Кишинев: Главная редакция Молдавской советской энциклопедии. И.И.… …   Экологический словарь

  • recedere — re·cè·de·re v.intr. (io recèdo; avere) 1. BU indietreggiare, allontanarsi Contrari: 1avanzare. 2a. CO fig., desistere da una decisione, da una posizione, tirarsi indietro: recedere dagli impegni presi, recedere da una promessa fatta Sinonimi:… …   Dizionario italiano

  • ԲԱՑԱԼԻՆԻՄ — (բաց եղեալ.) NBH 1 470 Chronological Sequence: 6c, 8c ἅπειμι absum, ἁπογίνομαι recedo Ի բացեայ լինել, ʼի բաց գնալ, հեռանալ. չգտանիլ ներկայ. *Պատահումն, որ լինի, եւ բացալինի՝ առանց ենթակային ապականութեան. Պորփ.: *Որակութիւն լինի եւ բացալինի առանց… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԴԱՌՆԱՄ — (դարձայ, դա՛րձ կամ դարձի՛ր.) NBH 1 0596 Chronological Sequence: Early classical, 6c, 8c, 11c, 12c (յորմէ իտալ. դօռնա՛րէ). ἁναστρέφομαι revertor, redeo Գալ անդրէն՝ ուստի եղեւ մեկնիլ. շրջել զերեսս եւ զգնացս յայլ կողմն. ... *Դարձաւ անդրէն առ նա ի… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԶԱՏԱՆԵՄ — (զատի. կր. զատայ.) NBH 1 0717 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 7c, 11c, 14c ն. ԶԱՏԱՆԵՄ ԶԱՏԵՄ. διαχωρίζω, διαστέλλω , χωρίζω, ἁφορίζω separo, segrego, discerno, distinguo իսկ կր. ἁναχωρέω, ἁποχωρέω, ἁπέχομαι recedo, secedo… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԶԱՏԵՄ — (տեցի, տեա՛, տեալ.) NBH 1 0717 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 11c, 14c ն. ԶԱՏԱՆԵՄ ԶԱՏԵՄ. διαχωρίζω, διαστέλλω , χωρίζω, ἁφορίζω separo, segrego, discerno, distinguo իսկ կր. ἁναχωρέω, ἁποχωρέω, ἁπέχομαι recedo, secedo Իբր… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԶԱՐՏՈՒՂԵՄ — (եցայ.) NBH 1 0722 Chronological Sequence: Early classical, 6c, 7c, 8c ձ. ԶԱՐՏՈՒՂԻՄ եւս եւ ԶԱՐՏՈՒՂԵՄ, եցի. չ. διααμαρτάνω τῆς ὀδοῦ devio παρατρέπομαι a solita via avertor, recedo որ եւ ԸՍՏԱՐՏՈՒՂԻԼ. Արտաքոյ ուղւոյ ելանել. խոտորիլ. թիւրիլ.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԶԱՐՏՈՒՂԻՄ — (եցայ.) NBH 1 0722 Chronological Sequence: Early classical, 6c, 7c, 8c ձ. ԶԱՐՏՈՒՂԻՄ եւս եւ ԶԱՐՏՈՒՂԵՄ, եցի. չ. διααμαρτάνω τῆς ὀδοῦ devio παρατρέπομαι a solita via avertor, recedo որ եւ ԸՍՏԱՐՏՈՒՂԻԼ. Արտաքոյ ուղւոյ ելանել. խոտորիլ. թիւրիլ.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԽԱՓՆՈՒՄ — (փեայ, փուցեալ.) NBH 1 0936 Chronological Sequence: Early classical, 11c չ. Խփմամբ կամ կափուցմամբշիջանել, դադարիլ. եւ Խափանիլ ʼի տեսութենէ, կուրանալ. σβέννυμαι extinguor ἁπέρχομαι recedo ἑκκεκόμμενος excaecatus. ... *Զի՞ պիտոյ իցէ մարմնոյ… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԿԱՐԹԵՄ — (եցի.) NBH 1 1068 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 11c, 12c, 13c ն. εὑσκολιεύομαι laqueo capio. Որսալ կարթիւ կամ թակարթիւ. թակարդել. ըմբռնել հնարիւք. *Զնախաչար վիշապն կարթեցեր: Կարթեալ զվիշապն. Ճղ. Շ. բարձր.: *Իբրեւ… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”