arto

arto

arto, āvī, ātum, āre (artus, a, um), einengen, I) eig.: a) im Ggstz. zum Lockern, straff anziehen, fest schnüren, frenorum habenas (v. Reiter), Lucan. 1, 143; vgl. equum celerem artato compescere freno, Tibull.: ubi fasciae artatae sunt, Cels.: vitis contineri (gehalten werden) debet vimine, non artari, Plin. – b) im Ggstz. zum Weiten, einengen, gedrängt machen (Ggstz. laxare), α) eine Örtl.: pelagus victas artasse carinas, Lucan.: artatas ponti fauces modica insula claudit, Sil.: forma terrae (Hispaniae) quadrata, nisi quod artantibus (eam) freti litoribus in Pyrenaeum coit, Mela: angustias eas (maris) artantibus insulis parvis, Plin.: ubi primum se artat (Oceanus) Hellespontus vocatur, Propontis ubi expandit; ubi iterum pressit Thracius Bosphorus; ubi iterum effudit Pontus Euxinus, Mela. – m. Angabe wodurch? durch Abl., atria immodicis imaginibus, Mart.: u. im Passiv, et Syriae et Aegypti regna Romanā vicinitate artata, Iustin.: vallum artatur denso fugientium examine, Stat. – β) andere Gegenstände einengen, gedrängtdicht stellen, zusammendrängen, einzwängen, quorum (primordiorum rerum) condenso magis omnia conciliatu artari possunt, Lucr.: transversos fustes spisse, Col.: animam, Lucan.: tam artatum opus, auf so enge Grenzen beschränktes, gedrängtes, Vell.: longior undecimi nobis decimique libelli artatus labor est, das längere Werk des zehnten u. elften Buchs ist von mir zusammengedrängt, gekürzt worden, Mart. – mit Ang. wodurch? durch Abl., quos (libellos) artat brevibus membrana tabellis, Mart. – m. Ang. wohin? durch in m. Akk., cancellos in rugas, Plin.: od. durch bl. Dat., flores canistris, Col. poët.: foramini taleam, Pallad. – γ) eine Pers. einengen = umdrängen, sich rings an jmd. herandrängen, quod occursantium populus te quoque, te immo maxime artaret, Plin. pan. 23, 2 K. – II) übtr.: a) durch od. an etw. binden, artari iuris iurandi religione, Cod. Theod.: artari ad solutionem (Bezahlung), Cod. Theod. – b) einengen, einzwängen, einschränken, beschränken, knapp zumessen, α) der Zahl nach: quam numero artarat annonam, comparcendo laxabat, Pacat. pan.: u. so artata numero felicitas, Vell. – β) der Zeit nach: nonnumquam artare, nonnumquam prorogare tempus (Frist), ICt.: artati temporis spatium, Vell. 1, 16, 2. – prägn., etw. od. jmd. der Zeit nach beschränken, quia dies sollemnis ludum artaverat, die Schule früher geschlossen hatte, Petron. 85, 4. – m. Ang. wodurch? durch Abl., adeo artatum (quod clarum fuit) angustiis temporum, ut etc., Vell. 1, 16, 5: art. poenam tempore (Ggstz. poenam perpetuare), ICt.: art. alqm, jmdm. eine kürzere Frist gewähren (Ggstz. alci largius tempus tribuere), ICt. – c) den Verhältnissen nach, knapp zumessen, fortuna humana fingit artatque ut lubet, Plaut. capt. 304: in praemiis, in honoribus omnia artata, Liv. 45, 36, 3. – u. prägn., alqm od. se, jmd. od. sich (in seinem Tun u. Lassen) einengen, in die Enge treiben, ins Gedränge bringen, ICt. – / Nbf. artio, wov. artivit, Nov. com. 16 u. 41: artiveris, Cato r. r. 40, 3: Imper. artito, Cato r. r. 40, 3 u. 41, 2 3: Infin. artire, Gloss. IV, 311, 10.


http://www.zeno.org/Georges-1913. 1806–1895.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • Arto — Saltar a navegación, búsqueda Arto Bandera …   Wikipedia Español

  • Arto — may refer to: * Arto Lindsay, American musician * Arto Saari, professional skateboarder * Arto Tunçboyacıyan, avant garde folk musician * Arto Records …   Wikipedia

  • arto — s.m. [dal lat. artus us ]. (anat.) [ciascuna delle appendici (articolate o no) del corpo di moltissime specie di vertebrati e invertebrati] ▶◀ membro …   Enciclopedia Italiana

  • arto- — elem. de comp. Exprime a noção de pão (ex.: artomel).   ‣ Etimologia: grego ártos, ou , pão …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • artō- — *artō , *artōn germ., schwach. Femininum (n): nhd. Ente, Reiher; ne. duck (Neutrum), heron; Rekontruktionsbasis: an., ae.; Etymologie: idg. *arōd , *arəd …   Germanisches Wörterbuch

  • arto — (Etim. disc.). 1. m. cambronera. 2. Nombre que se da a varias plantas espinosas que se emplean para formar setos vivos …   Diccionario de la lengua española

  • arto — ► sustantivo masculino 1 BOTÁNICA Diferentes plantas espinosas empleadas para formar setos que cercan y protegen fincas. 2 BOTÁNICA Cambronera, arbusto. 3 BOTÁNICA Arbusto ramnáceo espinoso, muy ramoso y de frutos negruzcos. (Rhamnus saxatilis.)… …   Enciclopedia Universal

  • arto — 1àr·to s.m. 1. TS anat. appendice mobile unita al tronco del corpo umano o animale per mezzo di articolazioni Sinonimi: estremità. 2. CO nell uomo, braccio o gamba; negli animali, zampa Sinonimi: estremità. {{line}} {{/line}} DATA: 1774. ETIMO:… …   Dizionario italiano

  • Arto Tunçboyaciyan — Saltar a navegación, búsqueda Arto Tunçboyacıyan Արտո Թունչբոյաջյան Información personal Nacimiento 1957   …   Wikipedia Español

  • Arto Paasilinna — Saltar a navegación, búsqueda Arto Paasilinna Arto Paasilinna en las ferias del libro de Helsinki en octubre 2007 Nombre Arto Paasilinna …   Wikipedia Español

  • Arto Paasilina — Arto Paasilinna Arto Paasilinna (à 65 ans), octobre 2007, Foire du Livre de Helsinki. Arto Paasilinna est un écrivain finlandais, de langue finnoise, né le 20 avril 1942 à Kittilä en Laponie finlandaise. Il est l’auteur de nombreux… …   Wikipédia en Français

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”